Co to jest tyłozgryz?

Tyłozgryz to wada zgryzu, w której występuje cofnięcie dolnego łuku zębowego względem łuku górnego. Może mieć postać całkowitą, kiedy oba łuki są cofnięte, postać częściową lub rzekomą. Do wad określanych mianem tyłozgryzu zalicza się też tyłożuchwie czynnościowe i morfologiczne.

Tyłozgryz całkowity

Polega na cofnięciu się całego łuku dolnego względem górnego. W wyniku tego, przy wychyleniu zębów siecznych górnych, nagryz poziomy staje się znacznie powiększony. Natomiast jeśli w przebiegu tyłozgryzu całkowitego następuje przechylenie zębów, to zmiany są nieznaczne. Nagryz pionowy z kolei może być zwiększony, gdy koniec języka leży za dolnym łukiem zębowym, w pozycji spoczynkowej. Przy tyłozgryzie całkowitym może dojść do wychylenia zębów siecznych, kiedy widoczne będzie skrócenie i wiotkość górnej wargi. Wada ta powoduje pogłębianie się wraz z wiekiem bruzdy wargowo-bródkowej i wywinięcie dolnej wargi. Przy przechyleniu zębów siecznych napięte będą obie wargi pacjenta, choć dolna jest cofnięta.

Tyłozgryz częściowy

Obejmuje cofnięcie lub przechylenie zębów siecznych dolnych oraz zahamowanie doprzedniego wzrostu zębodołowej części żuchwy. W wyniku tego odległość pomiędzy pierwszymi zębami trzonowymi dolnymi a siecznymi jest zmniejszona. Wizualnie w rysach twarzy widoczne jest wywinięcie lub cofnięcie dolnej wargi przy jednoczesnym pogłębieniu bruzdy wargowo-bródkowej.

Tyłozgryz rzekomy

Polega na zwiększonym doprzednim wzroście kości szczęki w stosunku do kości mózgoczaszki.

Najczęściej występuje tyłozgryz u dzieci – nawet 50 proc. wszystkich europejskich dzieci może być dotkniętych właśnie tą wadą zgryzu.  Z reguły diagnozuje się ją dopiero po pojawieniu się zębów stałych, czyli mniej więcej w wieku 7-8 lat.

Przyczyną tyłozgryzu może być sztuczne karmienie dziecka w wieku niemowlęcym, nawyk ssania kciuka, a nawet niekiedy wady postawy.

Jak rozpoznać tyłozgryz?

Dentysta czy ortodonta podczas nawet pojedynczej wizyty pacjenta może zdiagnozować tyłozgryz. Kontroluje, czy zęby w prawidłowy sposób stykają się ze sobą. Jeśli występuje dotylna relacja dolnego łuku zębowego względem górnego, najprawdopodobniej dana osoba ma tyłozgryz. Nawet bez otwierania jamy ustnej można zauważyć charakterystyczne symptomy tyłozgryzu:

• cofnięta żuchwa,
• cofnięcie dolnej wargi,
• wywinięcie dolnej wargi.

Początkowo, we wczesnym dzieciństwie tyłozgryz może być niezauważalny, ponieważ zęby mleczne dziecka nie są tak stłoczone, jak zęby stałe. Zawsze jednak specjalista może ocenić, czy u małego pacjenta występuje obecnie wada zgryzu i jakie jest prawdopodobieństwo pojawienia się takiej wady w przyszłości. Im wcześniej tyłozgryz zostanie prawidłowo zdiagnozowany, tym większe szanse na jego całkowite wyleczenie.  W klinice Supradent mamy wykwalifikowaną kadrę, profesjonalnie zajmującą się stomatologią dzieciecą.

Tyłozgryz – leczenie

Istnieje wiele metod leczenia tyłozgryzu. Jeśli jest on diagnozowany na wczesnym etapie rozwoju, ortodonta może zalecić na początek tylko zestaw specjalnych ćwiczeń, które wykonywane regularnie będą w stanie skutecznie wyrównać istniejącą wadę. Udaje się to w przypadku tzw. tyłozgryzu urojonego, występującego u dzieci w wieku od 4 do 11 lat.

W innych przypadkach wada ta jest leczona z wykorzystaniem aparatów czynnościowy lub wyciągów, a później aparatów stałych ortodontycznych. Taki tryb leczenia pozwala na uniknięcie ekstrakcji zębów.

U dorosłych pacjentów leczenie tyłozgryzu zależy od wady, z jaką zmaga się pacjent. Tyłozgryz urojony należy leczyć aparatem ortodontycznym czynnościowym, a po rozwinięciu łuku do normalnego kształtu i rozmiaru, ortodonta założy pacjentowi aparat stały, aby ustawić w pożądany sposób zęby w jego szczęce. Znacznie trudniej jest usunąć wadę tyłozgryzu rzeczywistego, przy której niewykluczona może się okazać operacja. W leczeniu chirurgicznym dąży się do wydłużenia trzonu żuchwy. Jednak każdy przypadek tyłozgryzu jest leczony indywidualnie.

Tyłozgryz u dzieci 

Tyłozgryz u dzieci zazwyczaj jest diagnozowany w momencie pojawienia się stałych zębów. Wada zgryzu nie może być określona na podstawie zębów mlecznych, ponieważ jest ich mniej i nie są reprezentatywne dla ortodonty. 

Najlepiej wybrać się do ortodonty, kiedy maluch jest w wieku siedmiu – ośmiu lat. Wcześnie zdiagnozowany tyłozgryz może być leczony przy pomocy specjalnie dobranych ćwiczeń. W innych przypadkach stosuje się aparaty ruchome a następnie stałe aparaty ortodontyczne. Pozwala to na prawidłowy rozwój łuków zębowych. Ten sposób leczenia często pozwala na uniknięcie ryzyka ekstrakcji zębów, które wyrastają u dziecka w sposób nieprawidłowy. 

Warto odbyć wizytę u ortodonty jak najwcześniej, ponieważ zdiagnozowanie tej wady przed jedenastym rokiem życia znacznie upraszcza jej leczenie i zwiększa jego skuteczność. 

Tyłozgryz u dorosłych

W przypadku tyłozgryzu u dorosłych leczenie rozpoczyna się od założenia aparatu czynnościowego, który umożliwia zmodyfikowanie kształtu i rozmiaru łuków zębowych. Kiedy to skończy się sukcesem zakładany jest stały aparat ortodontyczny, który umożliwia odpowiednie ułożenie poszczególnych zębów. 

Jeżeli u pacjenta zdiagnozuje się tyłozgryz rzekomy dosyć często lekarz podejmuje decyzję o leczeniu operacyjnym – wydłużeniu trzonu kości żuchwy. Dopiero potem zakłada się stały aparat ortodontyczny. To on utrwala skutki zabiegu.

Niezależnie od wieku pacjenta leczenie tyłozgryzu zawsze uzależnione jest od postawionej diagnozy, czyli tego na jaki rodzaj tej wady cierpi. 

Autor: Zespół Kliniki Supradent