Wapń jest pierwiastkiem bardzo ważnym dla zdrowia człowieka, zwłaszcza na etapie wzrostu kości u dziecka. Jeśli jest go zbyt mało, może między innymi dojść do odwapnienia zębów. Na czym to polega, jakie objawy towarzyszyć mogą odwapnieniu i jak przeciwdziałać takim schorzeniom?

Odwapnianie zębów – co to jest?

Odwapnianie zębów to sytuacja, w której dochodzi do demineralizacji szkliwa. Polega na zbyt małej podaży wapnia, przez co na powierzchni zębów zaczynają pojawiać się białe plamki. To pierwszy objaw początkowego etapu próchnicy, kiedy można jeszcze wiele zrobić, aby nie doszło do powstania ubytków.

Demineralizacja powoduje, że szkliwo jest uszkodzone i nie jest w stanie spełniać swoje podstawowe funkcje. Zasadniczo to właśnie szkliwo jest zewnętrzną warstwą zębów. Paradoksalnie jest to najtwardsza tkanka w ludzkim ciele, składająca się z minerałów i niewielkiej ilości wody oraz materiału organicznego. Głównym elementem budującym szkliwo jest wapń i fosfor, które występują naturalnie w organizmie. Zadaniem szkliwa jest ochrona zębów, a właściwie zębiny, przed czynnikami termicznymi, fizycznymi, biologicznymi i chemicznymi. Jeśli szkliwo jest uszkodzone, to odczuwamy zwykle nadwrażliwość zębów w zetknięciu się np. z zimnymi czy kwaśnymi pokarmami.

Odwapnienie zębów – przyczyny

Zarówno demineralizacja zębów u dorosłych, jak i odwapnianie zębów u dzieci, jest spowodowana zwykle zbyt małą zawartością wapnia w organizmie. Do wypłukania tego pierwiastka dochodzi w przypadku kiedy zęby są przez długi czas narażone na działanie cukrów lub kwasów, które wpływają negatywnie na kondycję szkliwa. W wyniku naruszenia tkanki następuje ługowanie niektórych składników mineralnych, w tym jonów wapnia. Przez to dochodzi do odsłonięcia miejscowo drugiej warstwy zęba – zębiny, składającej się z wrażliwej masy – dobrze ukrwionej i unerwionej. Stąd też pojawiają się dolegliwości bólowe podczas spożywania ciepłych i zimnych pokarmów.

Zasadniczo przyczyną odwapnień uzębienia jest płytka nazębna, a właściwie bakterie, które ją tworzą. Produkują one kwasy powodujące demineralizację zębów – utratę składników mineralnych. Dlatego odwapnienie zaczyna się z reguły tam, gdzie zalega płytka bakteryjna – przy dziąsłach, na powierzchniach stycznych zębów czy w obszarze szyjki zęba.

Odwapnianie szkliwa – objawy

Nadwrażliwość zębów najczęściej bywa pierwszym objawem odwapniania zębów. Szkliwo nie blokuje już czynników działających drażniąco na wewnętrzną warstwę zęba. Może pojawić się przy tym dojmujący ból przy jedzeniu. Jeśli odczuwamy takie objawy, powinien to być powód, aby jak najszybciej umówić się na wizytę u dentysty. Lekarz stwierdzi, czy mamy do czynienia z demineralizacją zębów i co w takiej sytuacji powinniśmy robić.

Jeśli zdiagnozowane zostaną początki odwapniania zębów, które często sygnalizowane są przez białe plamki lub kropki na ich powierzchni, to przy prawidłowej higienie jamy ustnej i zastosowaniu diety bogatej w wapń i fosfor, można zatrzymać demineralizację, jak i doprowadzić do remineralizacji szkliwa naszych zębów.

Odwapnianie zębów – jak leczyć?

Powstawanie odwapnień związane jest bezpośrednio z nieprawidłową higieną jamy ustnej. Dlatego tak ważne jest regularne i właściwe szczotkowanie zębów, co pozwoli na usunięcie płytki bakteryjnej. Częściej na odwapnienia są narażone osoby noszące aparaty ortodontyczne, mające stłoczenia zębów czy korzystające z protez zębowych. Odwapnienia pojawiają się wtedy szybciej, ponieważ trudniej jest usunąć płytkę nazębną, która zaczyna się tam akumulować. Dlatego one w szczególności powinny restrykcyjnie dbać o higienę jamy ustnej.

Leczenie odwapnień zębów najczęściej rozpoczyna się przy zastosowaniu nieinwazyjnych metod, prowadzących do remineralizacji. W tym celu zaleca się stosowanie preparatów fluorkowych o wysokim stężeniu fluoru – od 1000 do 22600 ppm. Taki zabieg wykona w gabinecie stomatolog i zaleci stosowanie w domu dodatkowego żelu fluorkowego lub pasty o wysokiej zawartości fluoru. Jony fluoru powodują utwardzenie powierzchni szkliwa. Natomiast istniejące białe plamy na zębach usuniemy przy zatrzymaniu procesu próchnicowego. W tym celu coraz częściej lekarze wykorzystują preparaty zawierające kompleks kazeinianu fosfopeptydu (CPP), amorficzny fosforan wapnia (ACP) czy bioaktywne szkło.

Można również zastosować metodę leczenia odwapnień szkliwa za pomocą infiltracji próchnicy, czyli nasyceniu białych plam specjalną płynną żywicą, a następnie ich naświetleniu lampą polimeryzacyjną. Metoda jest skuteczna i bezbolesna, a pacjent unika borowania.

Jak przebiega odwapnienie zębów?

Odwapnienie zębów to proces, który uszkadza szkliwo i znacznie je osłabia. Jego przebieg rozpoczyna się od widocznych na zębach lekkich przebarwień w jasnych kolorach. Takie plamki nie wzbudzają podejrzeń, dlatego odwapnienie często bywa ignorowane. 

Szkliwo jest twardą tkanką, która ochrania miazgę zębów. Składa się ono z wielu pierwiastków – przede wszystkim wapnia i fosforu. Pierwsze objawy odwapnienia pojawiają się pod wpływem utraty równowagi pierwiastków w szkliwie – przede wszystkim niedoborze fluoru oraz wapnia. 

Sam proces jest efektem utraty jonów wapnia, która następuje pod wpływem obniżających pH jamy ustnej kwasów organicznych, spożywanych przez nas w posiłkach i napojach. Szkliwo ulega wówczas demineralizacji, czyli osłabieniu. Na dalszych etapach odwapnienie zębów może doprowadzić do rozwoju zaawansowanej próchnicy. 

Odwapnienie zębów – dlaczego nie wolno go lekceważyć? 

Proces odwapniania się zębów nie jest czymś, co zwraca szczególną uwagę pacjenta. Właśnie dlatego bardzo łatwo go zignorować i przeoczyć. Tymczasem lekceważenie odwapniania się zębów ma bardzo przykre konsekwencje dla ich zdrowia. 

Odwapnienie zębów to w istocie wstęp do próchnicy zębów. W początkowych etapach atakowane jest szkliwo, które z czasem mięknie i osłabia się. Jeżeli nie zareagujemy odpowiednio wcześnie następną ofiarą będzie zębina. W takich wypadkach mamy do czynienia z powstawaniem ubytków w zębach i zakładaniem wypełnień w postaci plomb. 

Jeżeli zauważymy pojawiające się na zębach objawy odwapnienia, warto jak najszybciej wybrać się do stomatologa. Codzienna, nawet najdokładniejsza higiena, może nie wystarczyć do usunięcia płytki nazębnej, która jest doskonałym środowiskiem dla niekorzystnych procesów, takich jak demineralizacja zębów. 

Zaniedbanie procesu demineralizacji szkliwa prędzej, czy później doprowadzi do zaawansowanych ubytków próchniczych, a w skrajnych przypadkach nawet do zainfekowania miazgi zębowej, co możliwe jest do wyleczenia tylko za pomocą zabiegów endodontycznych. 

Autor: Zespół Kliniki Supradent 

Polecamy:

• Białe plamy na zębach – jak sobie poradzić? – 22 września 2023
• Fluoryzacja zębów – czym jest i kiedy wykonać? – 23 sierpnia 2023
• Próchnica zębów – przyczyny i objawy – 29 lipca 2023
• Nadwrażliwość zębów – co to jest? przyczny i leczenie – 18 listopada 2023
• Konsekwencje odsłoniętych szyjek zębowych – 22 września 2023
• Skaling zębów – Co to jest, jak często się wykonuje? – 23 sierpnia 2023
• Prawidłowa higiena jamy ustnej – Na czym polega? – 30 lipca 2023
• Piłowanie zębów – czy można korygować kształt zębów? – 2 maja 2021
• Suchy zębodół – czym jest, jak wygląda, jak się leczy? – 23 kwietnia 2022
• Plombowanie zębów – czym jest, jakie są materiały? – 18 listopada 2023